Wat gebeurt er vóór het optreden van klinische symptomen
Kreeg u onlangs een diagnose van multiple sclerose (MS)? Als u ‘ja’ antwoordt op deze vraag, dan is dit artikel geknipt voor u.
Schade aan de hersenen en afbraak van hersencellen, de ontwikkeling van hersenletsel en het versnelde verlies van hersenvolume dat bij MS wordt waargenomen, kunnen al vroeg in het ziekteproces beginnen, zelfs voordat er symptomen optreden.1-6 Dit kan langdurige gevolgen hebben voor mensen met MS als niet snel na de diagnose een behandelplan wordt gestart.1,7-9
Dit artikel werd opgesteld om te benadrukken hoe belangrijk het is om behandeling zo snel mogelijk te starten bij mensen die net een diagnose van MS kregen. We kijken naar de veranderingen die zich voordoen voordat er symptomen optreden en naar de impact die deze vroege veranderingen kunnen hebben als ze niet de nodige aandacht krijgen.
Uw hersenen hebben een zogenaamde neurologische reserve – een ingebouwd vermogen om te blijven functioneren door de gebruikte banen te wijzigen.10 Dit betekent dat uw hersenen beschadigde of vernietigde connecties veroorzaakt door vroege MS-ziekteactiviteit kunnen compenseren.10 Als een deel van de hersenen beschadigd is, kunnen uw hersenen dus mogelijk andere delen ervan gebruiken om het probleem te omzeilen.10
Dit kan helpen verklaren waarom u zich vóór uw diagnose niet bewust was van vroegtijdige neuronale schade veroorzaakt door MS. Neurologische reserve helpt vroege schade te maskeren en zonder symptomen zou u niet hebben geweten dat er iets mis was.10
Hersenatrofie is het geleidelijke verlies van hersenvolume na verloop van tijd, en het wordt veroorzaakt door de beschadiging en afbraak van neuronen (zenuwcellen) in de hersenen.10 Dit gebeurt bij iedereen als gevolg van het ouder worden. Maar voor mensen met MS gebeurt hersenatrofie iets sneller.10
Versnelde hersenatrofie is een belangrijk onderdeel van MS dat gedurende het gehele ziekteverloop aanwezig is en zelfs op hersenscans te zien is bij mensen die geen symptomen hebben maar later de ziekte ontwikkelen.1-4,10,11
Langdurige onderliggende MS-ziekteactiviteit leidt tot de versnelde hersenatrofie waargenomen bij MS.6,12 Net zoals bij hersenatrofie is aanhoudende activiteit ook aanwezig voordat er tekenen of symptomen van MS worden opgemerkt.6 Daarom is dit een ‘stille’ ziekte in een vroeg stadium, wat betekent dat mensen zich er niet van bewust zijn. Naast leeftijd, hersenatrofie, continue ‘sluimerende MS’ bij afwezigheid van terugvallen, en de activering van bepaalde immuuncellen in de hersenen, wordt deze vroege activiteit beschouwd als een drijfkracht van ziekteprogressie bij MS.12-16
Vroege activiteit van MS mag niet over het hoofd worden gezien, omdat dit vele jaren later mogelijke gevolgen kan hebben. Zo wordt de mate van hersenatrofie bij de eerste tekenen van de ziekte nu beschouwd als een voorspeller van lichamelijke beperking op lange termijn.4,7,8 Het kan ook veel later in het leven de cognitieve functie beïnvloeden.4,9
Aangezien er zo’n diepgaand bewijs is dat vroege ziekteactiviteit verbonden is aan de ontwikkeling van slechte resultaten op lange termijn, is het enorm belangrijk om na een diagnose snel actie te ondernemen tegen MS. Als u net een diagnose van MS kreeg, moet u uw opties met uw arts bespreken om ervoor te zorgen dat u de voor u best geschikte behandeling vindt en dat hiermee zo snel mogelijk wordt gestart. Vroegtijdig starten met behandeling voor MS is geassocieerd met betere resultaten op lange termijn voor mensen met MS, dus onmiddellijk met uw arts uw behandelopties bespreken kan een heel positief verschil maken voor het verloop van uw ziekte.17
Het herkennen van de eerste tekenen van MS kan een grote uitdaging vormen en betekent vaak dat er al mogelijk schadelijke ziekteactiviteit was vóór de diagnose.17 Daarom moet snel actie worden ondernomen wanneer symptomen optreden en merkbaar worden.
Hoewel vroege behandeling het ideale scenario is, wijzen steeds meer tekenen erop dat ziektemodificatie nog steeds mogelijk is in de latere stadia van MS – zelfs als de loopfunctie verloren is gegaan.1 Dit recente onderzoek zou u enige geruststelling moeten bieden dat het juiste beheer van MS nog steeds kan helpen om verdere schade te stoppen of uit te stellen, zelfs als uw behandeling later wordt gestart dan werd gehoopt.
Als u zich zorgen maakt over het beheer van uw MS of de mogelijke impact die vroege ziekteactiviteit op u kan hebben in de toekomst, bespreek dit dan met uw arts. Om u te helpen gesprekken te voeren over deze onderwerpen met uw zorgteam, kunt u uw eigen Praat met uw arts-gids opstellen.
1. Cerqueira JJ, et al. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2018; 89(8): 844–850.
2. George IC, et al. Mult Scler 2021; 27(1): 130–133.
3. Azevedo CJ, et al. Neurol Neuroimmunol Neuroinflamm 2015; 2(3): e102.
4. Healthline – Drug May Slow Brain Atrophy in People with Progressive MS. Available at: https://www.healthline.com/health-news/drug-slow-brain-atrophy-in-people-with-progressive-ms. Last accessed: April 2021.
5. MS Trust – Lesions. Available at: https://mstrust.org.uk/a-z/lesion. Last accessed: April 2021.
6. Suthiphosuwan S, et al. JAMA Neurol 2020; 77(5): 653–655.
7. Rojas JI, et al. Arq Neuropsiquiatr 2012; 70(10): 765–768.
8. Popescu V, et al. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2013; 84: 1082–1091.
9. Bakirtzis C, et al. Open Neurol J 2018; 12: 31–40.
10. Giovannoni G, et al. Brain health: Time matters in multiple sclerosis. Last updated: August 2018.
11. Rocca M, et al. Neurology 2017; 88: 403–413.
12. Elliott C, et al. Mult Scler 2019; 25(14): 1915–1925.
13. NIH – Smouldering spots in the brain may signal severe MS. Available at: https://www.nih.gov/news-events/news-releases/smoldering-spots-brain-may-signal-severe-ms. Last accessed: April 2021.
14. Absinta M, et al. JAMA Neurol 2019; 76(12): 1474–1483.
15. MSAA – Understanding Progression in MS. Available at: https://mymsaa.org/PDFs/Understanding_Progression_in_MS.pdf. Last accessed: April 2021.
16. Scalfari A. Mult Scler 2019; 25(7): 902–904.
17. MS International Federation – Signs of MS may start five years before diagnosis. Available at: https://www.msif.org/news/2018/08/26/signs-of-ms-may-start-five-years-before-diagnosis/. Last accessed: April 2021.